تری سدیم سیترات

 

تری سدیم سیترات (Trisodium Citrate) که به آن سیترات سدیم، نمک تری سدیم یا افزودنی غذایی E331 نیز گفته می شود، نمک سه پایه اسید سیتریک است. این ماده به صورت یک پودر کریستالی سفید یا کریستال های دانه ای ظاهر می شود و با توجه به نمک بودن آن دارای طعم شور و بدون بوی قابل تشخیص است. تری سیترات سدیم محلول در آب، غیر سمی و کاملا زیست تخریب پذیر است.

تری سدیم سیترات دارای برخی کاربردهایی مشابه اسید سیتریک می باشد. این کاربردها عبارتند از استفاده به عنوان تنظیم کننده اسیدیته در غذا و نوشیدنی، به عنوان یک عامل جداکننده برای جلوگیری از استنتاج رسوب آهک با صابون ها و مواد شوینده و به عنوان یک عامل امولسیون کننده برای کمک به فرآیندهای اختلاط شیمیایی که در آن دو عنصر مجزا قادر به اختلاط نیستند (به عنوان مثال روغن و آب) و پس از فرمولاسیون به پایدار نگه داشتن این مخلوط ها کمک می کند.

 

مشخصات عمومی

 

شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید

نام شیمیایی: Trisodium 2-Hydroxypropane-1,2,3-Tricarboxylate

فرمول شیمیایی: Na3C6H5O7

شماره CAS تری سدیم سیترات: 6132-04-3

 

عملکرد و کاربردهای تری سدیم سیترات

 

• تری سدیم سیترات در غذا

 

تری سدیم سیترات یک افزودنی غذایی است که در انواع غذاها و نوشیدنی های فرآوری شده عمدتاً به عنوان تقویت کننده طعم و نگهدارنده استفاده می شود.

همچنین در غذاها برای کنترل pH، تعادل عطر، افزایش انعطاف پذیری پنیر، جلوگیری از چسبیدن ذره های چربی به هم در بستنی و کمک به حفظ کربن استفاده می شود. به عنوان یک عامل امولسیون کننده نیز در پنیرسازی استفاده می شود تا اجازه دهد پنیر بدون جدا شدن روغن و چربی ذوب شود.

 

 

تری سیترات سدیم موجود در مواد غذایی، سطوح pH را بافر می کند تا به تنظیم اسیدیته در انواع غذاها کمک کرده و طعم را متعادل نماید و همچنین قادر است طعم ترش اسیدی را در طیف گسترده ای از محصولات نوشیدنی ایجاد کند.

 

برخی کاربردهای تری سدیم سیترات در مواد غذایی به شرح زیر است :

• طعم و مزه را تغییر و یا افزایش می دهد
• حفط و کنترل سطح pH
• جلوگیری از جداسازی سریع فازهای محصول
• همراه با اسید سیتریک، طعم تند و تلخ را تنظیم می کند
• یون های کلسیم موجود در پنیر را کمپلکس می کند
• انعطاف پذیری را به برش های پنیر می دهد
• به افزایش عطر در پنیر کمک می کند
• ویژگی های ذوب یکنواختی را به پنیرهای فرآوری شده می دهد
• از چسبیدن ذرات چربی به هم در بستنی جلوگیری می کند
• به حفظ کربن کمک می کند
• از تجمع و تشکیل فسفات روی سطوح گوشت جلوگیری می کند
• به عنوان یک ضد انعقاد عمل می کند

 

• تری سیترات سدیم در پزشکی

در سال 1914 دکتر بلژیکی آلبرت هوستین و پزشک و محقق آرژانتینی لوئیس آگوت با موفقیت از سیترات سدیم به عنوان یک ضد انعقاد در انتقال خون استفاده کردند و ریچارد لویسون غلظت صحیح آن را در سال 1915 تعیین کرد.

تری سدیم سیترات به عنوان یک عامل ضد انعقاد خون امروزه در لوله های جمع آوری خون و برای حفظ خون در بانک های خون استفاده می شود. یون سیترات با تشکیل کمپلکس های سیترات کلسیم، یون های کلسیم در خون را کلات می کند و مکانیسم لخته شدن خون را مختل می کند.

اخیراً تری سدیم سیترات نیز به عنوان یک عامل قفل کننده در خطوط واسکات و همودیالیز به جای هپارین به دلیل خطر کمتر ضد انعقاد سیستمیک استفاده شده است.

 

• تری سدیم سیترات تری در محصولات دارویی

 

تری سدیم سیترات در صنعت داروسازی، به عنوان یک عامل ضد پلاک، ضد انعقاد و کمپلکس کننده کلسیم استفاده می شود. سایر عملکردهای آن در این حوزه عبارتند از :

 

 

• pH را بافر می کند
• پایداری مواد فعال را حفظ می کند
• کلسیم را کلت می کند
• انقباض بافت ها و عروق را در فرآورده هایی که در آن استفاده می شود کاهش می دهد
• به عنوان یک عامل ضد پلاک و ضد انعقاد عمل می کند
• بعملکرد قلیایی کننده خون و محصول را نشان می دهد
• pH محصولات مراقبت شخصی را بافر می کند و فعالیت متیل پارابن ها را افزایش می دهد
• به عنوان یک عامل جداکننده استفاده می شود
• یون های کلسیم را در آب نگه می دارد و از مهار فعالیت مواد شوینده و صابون ها جلوگیری می کند
• جایگزین فسفات های مورد استفاده در پاک کننده ها و شوینده ها می شود و با سایر مواد شیمیایی واکنش نشان می دهد

 

این ماده در سایر صنایع نیز کاربردهای گسترده ای دارد :

 

• مواد شوینده

تری سدیم سیترات برای تجزیه سریع زیستی و جایگزینی با فسفات ها و واکنش با سایر مواد شیمیایی استفاده می شود.

 

• محصولات فلزی

تری سدیم سیترات به عنوان یک عامل آزاد کننده در پوشش فلزات استفاده می شود.

 

• محصولات پلاستیک

تری سدیم سیترات به عنوان یک عامل دمشی و هسته‌زا در طول تولید در محصولات پلاستیکی استفاده می‌شود.

 

• صنایع شیمیایی

تری سدیم سیترات به عنوان جزئی از امولسیون های صفحه رنگرزی در مواد فتوشیمیایی استفاده می شود.

 

تفاوت بین تری سدیم سیترات و سیترات سدیم

 

از نظر محصول واقعاً تفاوتی بین این دو وجود ندارد، بلکه فقط نحوه اشاره به آن است که تفاوت می کند. تری سدیم سیترات اغلب به سادگی سیترات سدیم نامیده می شود، زیرا سیترات سدیم در واقع نمک تری سدیم اسید سیتریک است.

با این حال سیترات سدیم به طور بالقوه می تواند به هر یک از سه نمک سدیم اسید سیتریک یعنی مونوسدیم سیترات، دی سدیم سیترات و تری سدیم سیترات اشاره داشته باشد.

 

تفاوت بین تری سدیم سیترات بی آب(خشک) و تری سدیم سیترات آبدار چیست؟

 

دو اصطلاح بی آب (ان هیدروس) و آبدار (دی هیدرات) برای توصیف وجود یا عدم وجود مولکول های آب در یک ترکیب شیمیایی استفاده می شود. بی آب به معنای ترکیبی بدون مولکول آب و دی هیدرات به معنای یک ترکیب شیمیایی با آب – به طور دقیق تر دو مولکول آب در هر واحد فرمول ترکیب – است. از نظر عملی این بدان معنی است که ترکیبات دی هیدرات آب را به خوبی جذب نمی کنند، در حالی که ترکیبات بی آب عمل جذب آب را به سادگی انجام می دهند.

 

 

تری سدیم سیترات با تامرالیزاسیون و متعاقب آن کریستالیزاسیون اسیدهای سیتریک با خلوص بالا تولید و به صورت پودر کریستالی سفید ظاهر می شود.

 

تری سدیم سیترات در چه موادی یافت می شود؟

 

• فراورده های غذایی

فرآورده های لبنی مانند کره و مارگارین، شیر، بستنی، خامه، پودینگ و همچنین سس ها، ماهی و غذاهای دریایی، طعم دهنده ها، فرآورده های میوه، غذاهای کنسرو شده و غذاهای منجمد، نوشیدنی های بدون الکل، نوشابه های گازدار، کنسانتره، اسانس ها، نوشیدنی های فوری و نوشیدنی های ورزشی

 

• داروها

محلول های ضد انعقاد، قلیایی کننده های خون و ادرار، کاتارتیک های نمکی و قرص ها

 

• محصولات مراقبت شخصی

خمیر دندان و پاک کننده های دندان، دهانشویه و محصولات بهداشتی دهان و دندان

 

• پاک کننده ها / شوینده ها

مواد پاک کننده، شوینده ها، مایعات ظرفشویی، پاک کننده های سطوح سخت، پودرها و مایعات لباسشویی سنگین، پودرهای سبک و پودرهای بدون فسفات

 

• مواد صنعتی

حمام های قلیایی، خوراک دام، مواد شیمیایی آبکاری، کاغذهای کمکی، مواد فتوشیمیایی، محلول های پوششی برای مس، نیکل و غیره، فوم های پلیمری و منسوجات